تفسیر قرآن کریم سوره آل عمران آیات(118 الی121)
تفسیر قرآن کریم سوره آل عمران آیات(118 الی121)
ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ
ابن جرير طبري و ابن‌اسحاق در بيان سبب نزول آيه كريمه از ابن‌عباس‌روايت كرده‌اند كه فرمود: مرداني از مسلمانان به اساس پيوند همجواري و پيمانهايي كه در جاهليت بود، با برخي از يهوديان روابط صميمانه‌اي داشتند، پس‌خداي عزوجل نازل فرمود: «اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، از غير خودتان» يعني: از غيرمسلمين كه كفار و منافقانند، «بطانه نگيريد» بطانه شخص: ياران خصوصي‌و همدل و همراز وي اند كه در بطن امور وي قرار دارند و او آنها را از رازها و امور خصوصي خود آگاه مي‌سازد. آري! از آنان دوست و همراز نگيريد زيرا آنان «از هيچ نابكاري در حق شما كوتاهي نمي‌ورزند» و به هر آنچه كه كار را بر شما خراب سازد، متوسل مي‌گردند. خبال: فساد در فعل و جسم و عقل است «و به رنج و محنت افتادن شما را دوست دارند» يعني: آرزو دارند تا در آنچه كه مايه درد و رنج و سختي و زيان است، درافتيد «بغضاء از لحن و سخنشان آشكار شده‌است» بغضاء: شدت بغض است، كه اين در سخنانشان هويداست، پس از شدت حسد بر خود مي‌پيچند و زبانهايشان از سر ضميرشان خبر داده است، لذا تقيه راكنار گذاشته و صراحتا به تذكيب روي آورده‌اند و سرانجام، خبث و پليدي نهاد واندرونشان از آنچه از زبانهايشان مي‌لغزد، كاملا برملا شده است «و آنچه سينه‌هايشان نهان مي‌دارد، بزرگتر است» به‌طوري كه اين لغزشهاي زباني، در مقايسه با آنچه كه در سينه‌هاي پراز كينه‌شان عليه دين و دعوت و امت نهان مي‌دارند، بسيار اندك است؛ پس اي مؤمنان! «درحقيقت ما نشانه‌ها را براي شما بيان كرده‌ايم، اگر تعقل كنيد» لذا بايد دشمنانتان را بشناسيد و دوست و دشمن را از يك‌ديگر تمييز و تشخيص دهيد.
ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓﯔ ﯕ ﯖ ﯗﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ
«هان» اي حاميان كساني كه از آنان براي خود دوست و همراز نهاني گرفته‌ايد؛ بدانيد كه فقط «شماييد كه آنان را دوست داريد، ولي آنان شما را دوست ندارند» از آنجا كه غيظ و حسد در سينه‌هايشان عليه شما آكنده شده و استحكام يافته است «و شما به همه كتابها ايمان داريد» و ازجمله كتاب آنان، پس شما را چه شده است كه درحالي آنان را به دوستي مي‌گيريد كه به كتاب شما ايمان نمي‌آورند؟ «و چون با شما رودررو شوند، مي‌گويند» از روي نفاق و تقيه «ايمان آورديم. و چون خلوت كنند، از شدت خشم بر شما، سر انگشتان خود را مي‌گزند» ازروي حسرت و تأسف كه چرا از انتقام‌گرفتن از شما عاجزند «بگو: به غيظ خويش بميريد» يعني: قطعا خداوند تمام‌كننده نعمت خويش بر مؤمنان و پيروز كننده و به روي صحنه آورنده دين خويش است، پس اينك بر غيظ خود بيفزاييد تا بر اثر آن دق مرگ شويد «كه خداوند به راز درون سينه‌ها» يعني: به همه خلجانهايي كه بر سينه‌ها مي‌گذرد و به همه انديشه‌هايي كه در نهانها شكل مي‌گيرد «داناست» و ازجمله بر آنچه كه اين گروه در دلهايشان پنهان مي‌دارند. مراد اين آيه كريمه، منافقان اهل كتاب اند.
ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ
«اگر به شما خيري برسد» از پيروزي، نعمت و فراواني، يا نيرومندي و غيره، هرچند هم كه اندك باشد «آنان را ناخشنود و ناراحت مي‌كند؛ و اگر به شما بدي وناخوشي‌اي برسد، از آن شاد مي‌شوند» پس هركس در چنين موضعي قرارداشته باشد، هرگز شايسته آن نيست كه به دوستي و همدلي گرفته شود. بايد دانست كه‌در دو جمله: ﴿ ﯟ ﯠ ﯡ ﴾ ، و: ﴿ﯣ ﯤ ﯥ﴾ ، تعبير شگرف بلاغي قرآن به خوبي نمايان است زيرا تعبير «مساس حسنه»، مفيد آن است كه اين دشمنان نفاق پيشه، از رسيدن كمترين خيري به مسلمانان ناراحت مي‌گردند و تعبير«اصابه سيئه»، مفيد آن است كه تا زماني مصيبت بر مسلمانان كاملا فراگير و همه‌جانبه نباشد و به اصطلاح، كارد به استخوانشان نرسد، خوشحال نمي‌شوند «و اگرصبر كنيد» بر دشمني آنان، يا بر دشواري‌هاي جنگ با آنان «و پرهيزگاري نماييد» از دوستي و مهرورزي به آنان «نيرنگ آنان هيچ زياني به شما نمي‌رساند» و انديشه‌ها و حركتهاي سوء آنان عليه شما و دينتان، كاملا بي‌اثر است «يقينا خداوند به آنچه مي‌كنند، احاطه دارد» پس، بر اعمال و افكارشان آگاه و بر بي اثر ساختن توطئه‌هايشان تواناست.
علما در بيان احكام گفته‌اند: براي مسلمانان جايز نيست تا كفار ـ اعم از يهود، نصاري و مشركان ـ را دوست همراز، مشاور و امين خويش قرار دهند، ولي جايزاست كه از آنها به عنوان كارگزار و كارمند در كارهاي حكومتي‌اي كه به مسائل حساس و محرمانه امت و رازهاي سياسي آنها مربوط نباشد، استفاده شود، چنانچه اين روش در سيره خلفا ديده شده است. همچنين بنابراين آيات، گواهي‌دشمن عليه دشمنش صحت ندارد ـ كه علماي مدينه و حجاز بر اين نظراند، اما ازامام ابوحنيفه جايز بودن آن روايت شده است.
ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ
آن‌گاه خداوند متعال به بيان داستان احد مي‌پردازد، آزموني كه مؤمنان و منافقان را از يك‌ديگر متمايز گردانيد و صابران پايدار در عرصه‌هاي سختي را نمايان ساخت. آري! سياق قرآني به ذكر جنگ با قريش در بدر و احد منتقل مي‌شود تا يهوديان درس عبرت بگيرند و بدانند كه اگر درگير جنگ با مسلمانان شوند، چه فرجام بدي در انتظارشان خواهد بود. پس، در مجموع شصت آيه‌كريمه ـ از آيه 120 تا 180 ـ پيرامون غزوه احد مي‌باشد.
«و ياد كن زماني را كه بامدادان از پيش خانواده‌ات بيرون آمدي» يعني: اي پيامبر! زمان بيرون آمدن از خانه‌ات را در صبحگاه روز شنبه، هفتم شوال سال سوم هجري به يادآور، آن‌گاه‌كه بيرون آمدي، «و مؤمنان را در مواضعي براي جنگيدن فرود مي‌آوردي» يعني: آنها را در سنگرها مستقر و آماده رويارويي با دشمن مي‌كردي «و خداوند شنواست» سخنان مؤمنان را در مشاوره با تو «داناست» به همه نيتها و كردارهاي بندگانش.
بسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ