تفسیر قرآن

نماز عید رمضان و قربان

لفظ عید از عود گرفته شده است چون هر سال عود می کند و بر می گردد، یا چون یا آمدن آن سرور و شادی بر می گردد، یا چون در آن روزها خداوند بخشش و کرم فراوان عاید مؤمنان می کند. نماز عید به موجب قرآن و سنت نبوی و اجماع امت اسلامی مطلوب است. خداوند فرموده است:
﴿فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ﴾ (سوره کوثر/ 2).
«برای خدا و پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن».
و مراد از نماز، نماز عید قربان و مقصود از نحر، نحر و قربانی عید قربان است. بدون شک پیامبر (ص) و یارانش همراه وی و کسانی بعد از وی نیز نماز عیدین را خوانده اند پس به صورت اجماع درآمده است.
اولین بار که پیامبر (ص) نماز عید را خواند در سال دوم هجری و نماز عید رمضان بود، و در آن سال بود که زکات فطر (سر فطره) فرض و واجب گردید. ماوردی این را گفته است. باید دانست که نماز عید سنت مؤکده است، چون آن اعرابی به پیامبر (ص) گفت: به غیر از فرایض پنجگانه چیزی دیگر بر من واجب است؟ گفت:
«لا، إِلاَّ أَنْ تَطَـوَّعَ». (روا الشيخان).
«نخیر، مگر این که داوطلبانه و به صورت سنت و تطوع نماز دیگری را بخوانید».
و چون پیامبر (ص) بر آن مواظبت کرده است. برخی گفته اند: نماز عیدین فرض کفایه بوده، چون از جمله شعایر اسلامی است و ترک آن سستی و تنبلی در دین می باشد، و خداوند نیز در سوره کوثر به آن امر کرده است.
﴿فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ﴾ (سوره کوثر/ 2).
خواندن نماز عیدین به صورت جماعت یک عمل شرعی است و منفرد و مسافر و عبد و زن نیز می توانند آن را بخوانند. ولی امروز برای دختران جوان و زنان خوش قیافه و شکل آراسته حضور در نماز جمعه مکروه و بلکه حرام است، چون فساد و تباهی اخلاق فراوان شده است. و حدیث ام عطیة اگر چه بر جواز خروج آنان دلالت می کند، ولی آن مجوزی که در زمان پیامبر (ص) که بهترین زمانها است وجود داشت، اکنون ندارد که عبارت بود از قلّت مسلمین، لذا پیامبر (ص) به آنان اجازه داد که در نماز عیدین شرکت کنند تا جمعیت فراوان گرد هم آید و به آن منظور به زنان حائض نیز اجازه داده شد که حضور یابند اگرچه نماز هم نمی خوانند. به علاوه آن زمان امن و آرامش بود و زنان زیبایی و مفاتن خود را نشان نمی داد و دیده از نامحرم می پوشیدند و نگاه نمی کردند و مردان نیز چنین بودند، و اما در زمان ما مفاسدی که بر خروج و بیرون آمدنشان مترتب است آشکارا و متحقق است. و در حدیث صحيح از عایشه (رض) آمده است که گفت:
«لَو رَأی رَسُولُ اللهِ (ص) ما أَحْدَثَ النِّساءُ لَمَنعَهُنَّ المسَاجِدَ کَما مُنِعَتْ نِساءُ بَنی إِسْراییلَ».
«اگر پیامبر (ص) چیزهایی را که زنان پدید آورده اند و کارهایی را که می کنند می دید آنان را از رفتن به مساجد منع می فرمود همان گونه که زنان بنی اسرائیل از این کار منع شدند».
این است فتوای ام المومنین در بهترین قرنها و مردمان فراوانی بر این قول حضرت عایشه (رض) اند، از جمله عروه و قاسم و یحیی انصاری و مالک و ابو حنیفه که یک بار منع کرد و یک بار اجازه داد، و همچنین ابویوسف نیز آنان را از رفتن منع کرد.