تفسیرقرآن کریم سوره بقره آیات (95 الی 99)
تفسیرقرآن کریم سوره بقره آیات (95 الی 99)
ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨﭩﭪ ﭫ ﭬ ﭭ
«ولي هرگز آن را» يعني: مرگ را «هيچ‌گاه آرزو نمي‌كنند، به سبب آنچه كه‌دستهاي آنان پيش فرستاده است» يعني: به سبب گناهاني كه انجام داده‌اند، گناهاني كه مرتكب آنها نه فقط از عذاب ايمن نيست، بلكه اصلا در رسيدن به بهشت هيچ اميدي ندارد، چه رسد به اين كه آن را خاص و مخصوص خويش‌بپندارد «و خدا به حال ستمگران داناست» اين جمله، اعلام ثبت‌نامشان در پرونده وديوان ستمگران است.
ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳﭴ ﭵﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ
«و هر آينه آنان را حريص‌ترين مردم بر حقيرترين زندگاني» يعني: كمترين درنگي در دنيا «مي‌يابي» چه رسد به زندگاني‌اي بسيار و درنگي طولاني وماندگار «و حريص‌تر از آنان كه مشركند» و به رستاخيز بعد از مرگ و سراي آخرت‌ايمان ندارند. بنابراين، يهوديان بي‌ترديد از حريص‌ترين مردم بر زندگاني دنيا هستند. دليل حرص يهود بر زندگاني دنيا تا به اين حد؛ جز اين نيست كه آنها ازعذابي كه در آخرت در انتظارشان است، به‌خوبي آگاهند «يكي از آنان دوست‌مي‌دارد؛ كاش عمر داده شود» و زندگي كند «هزار سال، با آن كه اگر چنين عمري هم به او داده‌شود، دور دارنده وي از عذاب نيست و خداوند به آنچه مي‌كنند» بندگانش ازخير و شر «بيناست» و آگاه است، پس قطعا هر كس را برابر عمل و انديشه‌اش جزاي مناسب مي‌دهد.
صاحب تفسير «المنير» مي‌گويد: «اين آيات، امتحاني براي آشكار ساختن‌حقيقت ادعاي يهود در ميدان‌داري ايمان است و نتيجه امتحان چيزي جز شكست قطعي و خفت‌بار آنان نبوده و نيست».
ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ
ابن‌كثير به نقل از ابن‌جريرطبري مي‌گويد: «دانايان به تأويل، جملگي اتفاق نظردارند بر اين كه اين آيه در پاسخ به يهوديان نازل شد، هنگامي‌كه پنداشتند جبرئيل‌دشمن آنها و ميكائيل دوستشان است». در بيان سبب نزول آيه، يعني سببي كه‌يهوديان اين سخن را گفتند و باز اين پاسخ در ردشان نازل گرديد؛ ميان علمااختلاف است، اما از مجموع روايات رسيده در اين باب چنين بر مي‌آيد كه سبب‌اين اظهارنظرشان، مناظره‌اي بود كه ميان آنها و رسول خداص درباره نبوت آن‌حضرت ص به‌وقوع پيوست. يهوديان در اين مناظره به آن حضرت‌ص گفتند: اگردوست تو فرشته ديگري غيراز جبرئيل بود، حتما ما از تو پيروي كرده و تأييدت مي‌كرديم. رسول خداص از آنان پرسيدند: چه چيز شما را از تصديق جبرئيل بازمي‌دارد؟ گفتند: جبرئيل دشمن ماست! «بگو: هر كس دشمن جبرئيل باشد، پس‌همانا جبرئيل به فرمان خدا قرآن را بر قلبت نازل كرده است» و اين خود، دليل شرف‌و حرمت جبرئيلu و برتري منزلت وي نزد خداوند متعال است بنابراين، هيچ‌دليل موجهي بر دشمني يهود با او وجود ندارد زيرا از او جز آنچه كه موجب‌دوستي و محبت است صدور نيافته، و اين كه جبرئيل، قرآن كتاب برحق‌خداوند بزرگ را بر قلب پيامبر آخرالزمان فرودآورده، جرم نيست، از جهت‌ديگر، قرآن: «مؤيد كتابهايي است كه در دست آنان است و راهنما و مژده‌دهنده به‌مؤمنان است» پس كتابي كه خود با تورات همخوان است، چرا اين اندازه بغض ونفرت در آنان برانگيزد؟ مگر نه اين است كه تورات كتاب آنهاست؟
ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ
«هركه دشمن خدا و فرشتگان و پيامبران او و جبرئيل و ميكائيل است، پس هرآينه، خداوند دشمن كافران است» زيرا هر كس با اولياي خدا و سپاهيانش دشمني‌كند، بي‌گمان با خداي سبحان دشمني كرده و به او كفر ورزيده‌است و خداوندمتعال هم دشمن اوست و او را مورد بازپرسي و مجازات قرار مي‌دهد، پس‌دشمني با دوستان خدا موجب كفر دشمنان است. مخصوص ساختن جبرئيل وميكائيل به يادآوري بعد از ذكر فرشتگان به طور عام؛ به قصد بزرگداشت وگرامي‌داشت آن دو و اشاره‌اي است به اين حقيقت كه آن دو هرچند ازفرشتگانند، ولي به اعتبار امتياز خاصي كه دارند، به منزله جنس ديگري گرديده‌اند كه شريف‌تر و گرامي‌تر از جنس عامه فرشتگان است. در حديث شريف قدسي آمده‌است: «من عادی لي ولياً فقد بارزني بالحرب: هر كس با دوستي از دوستان من‌دشمني كند؛ قطعا با من اعلام جنگ داده است».
ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ
«و همانا بر تو آياتي روشن» و نشانه‌هايي واضح «فرو فرستاديم» كه دليل‌نبوت تو اند، آياتي كه اصول اعتقادي را با برهانهاي آنها و احكام عملي را با منافع و هدفمنديها و مصالح آنها كاملا روشن ساخته‌اند و خود بسان نوري روشن در درخشش بوده و هيچ نيازي به دليل روشنگر ديگري ندارند «و جز فاسقان كسي‌آنها را انكار نمي‌كند» يعني: اين نشانه‌ها به‌قدري روشن‌اند كه فقط كساني كه ازپذيرش فرمان خدا سرباز زده و از هواي نفس خويش پيروي كرده باشند، به‌آنها كفر مي‌ورزند، نه آنان كه با هدف پيروي از حق، جوياي آن هستند. پس اين‌آيه به فسق و نافرماني يهوديان اشاره دارد.
ابن عباس ك در بيان سبب نزول مي‌گويد: «ابن صورياي يهودي به‌رسول خداص گفت: اي محمد! چيزي به همراه نياورده‌اي كه ما آن را بشناسيم! و خداوند بر تو نشانه‌اي روشن نازل نكرده تا ما از تو پيروي كنيم! همان بود كه‌خداوند بزرگ نازل فرمود: ﭽ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ... ﭼ
بسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ